Οι ξερολιθιές, γνωστές και ως «πεζούλες» δομούνται «εν ξηρώ», χωρίς τη χρήση συνδετικής κονίας και εντοπίζονται σε ζωνικά εδάφη πολλαπλών οικισμών ανά τον Ελλαδικό χώρο. Πρόκειται για τον πιο κύριο συντελεστή διατήρησης του Κυκλαδίτικου τοπίου καθώς επιβραδύνει την διάβρωση, αφού κυριαρχεί η χαμηλή βλάστηση και το ξηρό κλίμα.

Οι ξερολιθικοί τοίχοι ή ορθότερα μαντρότοιχοι, διατρέχουν όλα τα νησιά με τη δημιουργία αναβαθμίδων και περικλείουν την γη που ανήκει στους νησιώτες. Δημιουργήθηκαν για την κάλυψη της ανάγκης του ανθρώπου για επιβίωση προσαρμόζοντας τους ζωτικούς φυσικούς πόρους.  Εξυπηρετούν την συγκράτηση του νερού και καθορίζουν ιδιοκτησιακά όρια οικοπέδων. Χρησιμοποιούνται συνήθως σε ορεινούς οικισμούς της Χώρας, αλλά και σε νησιωτικούς με κλιμακωτή δομή, όπως η Μύκονος. Χαρακτηριστικό σημείο είναι η μοναδική διακοπή χτισίματος με στόχο τον σχηματισμό ανοίγματος, που ονομάζεται εμπατή, «ομπατή» ή «αμπασιά» ανάλογα την περιοχή, για την επικοινωνία και πρόσβαση στο χωράφι. Το στενό αυτό πέρασμα φράζεται με ξερόκλαδα ή πέτρες και ετυμολογικά σημαίνει «μπαίνω».